Listopadowy spacer po starym cmentarzu w Siedlcach - popieramy akcję ratowania przepięknych zabytkowych nagrobków! :) [Old Cemetery in Siedlce, Poland - we're supporting the rescue effort of beautiful historic tombstones!]

English translation will appear here soon.
Please do not copy our work - photos, films and texts - all rights reserved. 
We wish you a nice virtual tour on our blog! :)

Planowaliśmy publikację artykułu o tej tematyce w czasie Święta Zmarłych, ale musieliśmy zrezygnować z tego pomysłu z dość prozaicznego powodu: nie mieliśmy odpowiednich zdjęć. Doszliśmy jednak do wniosku, iż listopad jest miesiącem sprzyjającym melancholijnym rozmyślaniom i spacerom po starych cmentarzach o wyjątkowym klimacie, w związku z czym nic nie stoi na przeszkodzie, by opublikować taki wpis tydzień później. Mamy już zdjęcia, a pomniki i nagrobki, które chcemy Wam pokazać, są nie tylko wyjątkowo piękne, ale w dodatku zabytkowe - większość z tych, które można obejrzeć na poniższych fotografiach, powstała w drugiej połowie XIX wieku, niektóre na początku wieku XX. Spacer po starym cmentarzu w Siedlcach jest niesamowitym przeżyciem, gdyż miejsce to ma w sobie jakiś niewytłumaczalny urok. Wiele osób, które odwiedzają tam groby krewnych, nie zwraca uwagi na to, ile historycznej wartości mają w sobie niektóre spośród stojących wokół pomników. My staraliśmy się odnaleźć te najciekawsze, najbardziej nietypowe, najstarsze. Podzielimy się również z Wami kilkoma ciekawostkami, które udało nam się zaobserwować.

Pisząc niniejszy artykuł pragniemy ponadto poprzeć akcję "Ratujmy zabytkowe nagrobki", którą prowadzi Siedleckie Towarzystwo Samorządowe. Tegoroczna akcja trwa do końca listopada. Każdy, kto chciałby wesprzeć ją finansowo lub po prostu dowiedzieć się więcej na jej temat, powinien zajrzeć na stronę: http://ratujmynagrobki.blogspot.com/.

Celem tegorocznej zbiórki jest renowacja dwóch historycznych nagrobków należących do rodzin: Gorazdowskich oraz Zembrzuskich. Oba są wyjątkowo piękne. Można je zobaczyć na poniższych zdjęciach. W dniu, w którym robiliśmy sesję fotograficzną, było nadzwyczaj słonecznie, przez co nie wszystkie zdjęcia wyszły nam idealnie. Mamy jednak nadzieję, iż są wystarczająco "czytelne". Kliknięcie w któreś z nich spowoduje jego powiększenie.
 

Stary Siedlecki Cmentarz, który mieści się przy ul. Cmentarnej, jest już praktycznie w całości zapełniony, zatem obecnie większość zmarłych chowa się na nowszym cmentarzu, znajdującym się w innej części miasta. Ten drugi nie ma jednak wyjątkowego klimatu charakterystycznego dla starego cmentarza. Nadały mu ją lata historii, która wyryła znaczące piętno na jego wyglądzie.

To, co zwróciło naszą uwagę, to pewnego rodzaju moda na określony kształt i styl stawiania nagrobków w określonych epokach. Najstarsze przypominają często wąskie, ale wysokie, gładkie obeliski. Inne zachowały strzelistość, ale zdobione były pięknymi rzeźbami, które przedstawiały postacie biblijne lub anioły, czasami zmarłe dzieci lub misternie rzeźbione krzyże. Niektóre miały postać pionowej ściany zdobionej płaskorzeźbami. Jeszcze inne zrobiono w taki sposób, iż kamienny materiał, z którego je wykonano, przypominał sękate drewno. Najbardziej interesujące przedstawiamy poniżej.

Na najstarszych płytach nagrobnych rzuca się w oczy pisownia - 100-150 lat temu nawet niektóre imiona zapisywano inaczej. Zaintrygowało nas to, iż dawniej zamieszczano na grobach informacje o profesji pochowanych w nich ludzi (np. lekarz, inżynier, aptekarz), czasami podawano nawet miejsce, w którym ktoś pracował, np. jakiś urząd, zwłaszcza wtedy, gdy piastował w nim ważną funkcję. Na kilku nagrobkach wyryto sentencje, wiersze lub słowa noszące znamiona głębokiej żałoby. Niektóre były naprawdę wzruszające. Zauroczyły nas np. nagrobne wiersze wdowy opłakującej śmierć zaledwie 35-letniego małżonka i matki zrozpaczonej po śmierci małego synka. Pokazaną poniżej tablicę sfotografowaliśmy na grobie, który pozornie niczym się nie wyróżniał i nie przyciągał wzroku swoim wyglądem. Poruszyła nas jednak tragiczna historia, którą owa tablica nam zdradziła.

Grób ten znajduje się w pobliżu innego pomnika nadzwyczaj ważnego z historycznego punktu widzenia - grobowca Dzieci Zamojszczyzny (patrz: zdjęcia poniżej). Złożono w nim prochy przymusowo wysiedlonych w czasie II wojny światowej dzieci i mieszkańców Zamojszczyzny, których pomordowano w transportach do hitlerowskich obozów zagłady.

Inne pamiątkowe pomniki na siedleckim cmentarzu można znaleźć niedaleko od wejścia. Są to przede wszystkim krzyże upamiętniające Zbrodnię Katyńską i katastrofę samolotu w Smoleńsku z 10 kwietnia 2010 roku.

Na szczególną uwagę zasługują również mogiły dziecięce. Spora część z nich została ozdobiona przepięknymi rzeźbami, które już z daleka przyciągają wzrok przechodniów. Duża część nagrobków powstała w czasach II wojny światowej, co każde przypuszczać, iż to ona była przyczyną śmierci pochowanych w nich dzieci. Nietrudno je zauważyć, ponieważ długi rząd maleńkich grobów znajduje się w pobliżu głównego wejścia na teren cmentarza.

Inne warte odnotowania szczegóły, które rzuciły nam się w oczy:

 

1. Niektóre nagrobki są opatrzone napisami zrobionymi cyrylicą i/lub prawosławnymi krzyżami.

2. Na siedleckim cmentarzu stoi ponadto dość duża zabytkowa krypta należąca do rodziny Gorgoszów, pochodząca z 1892 roku.
 

3. Można tam również odnaleźć grób fundatora neogotyckiej Katedry Siedleckiej - księdza prałata Józefa Scipio del Campo. Katedra znajduje się zresztą w niewielkiej odległości od opisywanego cmentarza.

W okolicach ulicy Cmentarnej w Siedlcach można jednak znaleźć nie tylko Cmentarz Rzymskokatolicki, ale również  zabytkowe Lapidarium i Cmentarz Wojenny. Większość grobów znajdujących się na ostatnim z wymienionych należy do nieznanych żołnierzy. Ponadto stoi tam wysoki pomnik. Postawiono go w hołdzie żołnierzom polskim, którzy zginęli w czasach I i II wojny światowej.

Lapidarium zostało usytuowane w miejscu, w którym w XVIII wieku znajdował się stary cmentarz katolicki. W późniejszym okresie wydzielono tam jego część prawosławną. Wygląda zupełnie inaczej niż dwa pozostałe cmentarze, przez co przyciąga wzrok już z daleka. Groby są tam małe, wąskie, skupione w kilku zwartych grupkach (przeniesiono je w pobliże klasycystycznej kaplicy po likwidacji cmentarza ze względu na zmiany urbanistyczne w mieście w latach 80. XX wieku). Niektóre nagrobki ozdobione są małymi, misternie wykonanymi płaskorzeźbami.

LAPIDARIUM:

Cmentarz Wojenny

[War Graveyard]:

Stary Cmentarz Siedlecki jest zdecydowanie wart odwiedzenia. Wiele spośród znajdujących się tam nagrobków i pomników ma ogromną wartość historyczną, inne są zabytkowe. Niektóre zachwycają swoim kształtem, inne wzruszają przechodniów wyrytymi inskrypcjami. Niestety sporo z nich powoli niszczeje, a część napisów jest już niemal niemożliwa do odczytania. Warto zatroszczyć się o to, by po śmierci ostatnich potomków tych rodów, do których należą najstarsze groby, zniszczone i zapomniane pomniki odrestaurowano i pozostawiono na cmentarzu jako wyjątkowe relikty dawnych epok...

****

UWAGA: starszych artykułów szukaj w tematyczno-alfabetycznym Spisie Treści u góry strony.

Na ewentualne pytania postaramy się odpowiedzieć jak najszybciej. Wszystkie miłe komentarze są przez nas zawsze mile widziane...  ;)

By być na bieżąco z naszymi nowymi artykułami, polub stronę bloga na Facebooku: >>link<<. Możesz też "śledzić" nas na inne sposoby - wszystkie opcje znajdziesz w prawej kolumnie bloga (obserwacja kontem Google, Bloglovin', subskrypcja mailowa, konto na portalu nk.pl itp.).